- By Keti Khomeriki
- In ინტერვიუ, პოლიტიკა, სიახლეები
ვლადიმერ ხომერიკი: საქართველოსა და სომხეთს სჭირდებათ ღია დიალოგი
ვინ ან რა სჭირდება ქართულ-სომხურ ურთიერთობებს ? ეს არის ძალიან საინტერესო და დროული კითხვა კავკასიაში. ,, Geo News ” ექსკლუზიურად გთავაზობთ, ,, რუსი და ქართველი ხალხების ერთიანობის ფონდის” პრეზიდენტის, ეკონომიკის დოქტორის, ვლადიმერ ხომერიკის პოზიციას.
ვლადიმერ ხომერიკი: ვინ სჭირდებათ ქართველებსა და სომხებს ? უპირველეს ყოვლისა, ჩვენს ხალხს სჭირდება უფალი ღმერთის მფარველობა. ჩვენ ასევე დაინტერესებული ვართ, განვავითაროთ ურთიერთობები მეგობარ სახელმწიფოებთან, რომლებსაც ესმით და იზიარებენ საქართველოსა და სომხეთის ეროვნულ ინტერესებს, მათ კულტურას, მენტალიტეტს, ან ნებისმიერ შემთხვევაში აქვთ მათთან მეგობრული, პარტნიორული და სავაჭრო-ეკონომიკური ურთიერთობები, მათზე გავლენის მოხდენის გარეშე. მათი რესურსები და შესაძლო გამოყენება საკუთარი არაკეთილსინდისიერი მიზნებისთვის.
რა სჭირდებათ ქართველებსა და სომხებს ? გულწრფელი და პირდაპირი ვიქნები, ეს რთული კითხვაა, რომელზეც შეიძლება პასუხის გაცემა სტანდარტული ფრაზებით “გულწრფელობაში, ნდობაში, რეალური სტრატეგიული პარტნიორობის აუცილებლობაში და ა.შ…”
ეს ძალიან რთული და მტკივნეული წერტილია, რადგან გარეგნული კეთილდღეობის მიუხედავად, ორივე ხალხს აქვს საკუთარი პრეტენზია ერთმანეთის მიმართ და მათი ჩონჩხები მტვერს აგროვებენ კარადაში.
გარდა ამისა, მათ ურთიერთობებზე გავლენას ახდენენ გარე ძალები, გარკვეული სახელმწიფოები, რომლებიც ცდილობენ ამაზე თამაშს, ჩვენს წინააღმდეგ გამოიყენონ და ეს გამოიყენონ საკუთარი გეოპოლიტიკური და ეგოისტური მიზნებისთვის, რაც აშკარად ეწინააღმდეგება სომხეთის რეალურ ინტერესებს. და საქართველო და ჩვენი ორი ქრისტიანი ხალხი, რომლებიც საუკუნეების მანძილზე გვერდიგვერდ ცხოვრობდნენ მეგობრულად და მხოლოდ ამბიციურ კამათში, სპორტში და ხუმრობაში ეჯიბრებოდნენ….
მე არ ვიცი რაიმე შემთხვევა წინა ისტორიაში, როდესაც ჩვენი ხალხები იბრძოდნენ ან სისხლიანი მტრობა ჰქონდათ ერთმანეთთან, გარდა რევოლუციური მძიმე პერიოდისა.
ჩვენი ხალხები ყოფითი და ტრადიციებით ჰგვანან ერთმანეთს და მეზობლები არიან, რასაც განსაკუთრებით პატივს სცემენ კავკასიაში. ორივე სახელმწიფო პატარაა და განიცდის ერთსა და იმავე ზეწოლას და გამოწვევებს, აქვთ მსგავსი პრობლემები და საერთო მტრებიც კი, ამიტომ ვფიქრობ, რომ საქართველომ და სომხეთმა უნდა გადადონ ამბიციები, გააანალიზონ თავიანთი წყენა და პრეტენზია ერთმანეთის მიმართ, დასხდნენ ერთ მაგიდასთან და ღიად ისაუბრონ ყველაფერზე და შეთანხმდნენ.
მათ უნდა მიაღწიონ საერთო გაგებას და შეთანხმებას, რომ წინა საჩივრები და პრეტენზიები ერთმანეთის მიმართ უნდა გადაიკვეთოს. რომ ისინი განწირულნი არიან მშვიდობისა და მეგობრობისთვის, თუ მათ სურთ ღირსეულად და უსაფრთხოდ იცხოვრონ ამ შეშფოთებულ სამყაროში, სადაც ბატონობს ძალაუფლება, პირადი ინტერესები და უსამართლობა, რომლებიც მომდინარეობს გაუმაძღრობით და არ იყო გათვალისწინებული ღვთის მსოფლიო წესრიგის გეგმებში. საქართველოსა და სომხეთს შორის უნდა მოხდეს გულწრფელი და ღია დიალოგი.
ორივე მხრიდან შესაძლო კრიტიკის არ შემეშინდება. მოვიყვან ქართულ საზოგადოებაში არსებულ საკითხებს და ქართველების პრეტენზიებს სომხური მხარის მიმართ, რომელიც ჩრდილავს ქართულ-სომხეთის ურთიერთობებს და არ აძლევს მათ რეალურ სტრატეგიულ პარტნიორობაში გადაქცევის საშუალებას.
რა თქმა უნდა, სომხურ მხარესაც აქვს საკუთარი პრეტენზიები საქართველოს მიმართ, მაგრამ სომხურმა მხარემ ეს უკეთ იცის და ვფიქრობ, თავად ილაპარაკებს. სიმართლის თქმა ყოველთვის რთულია, მაგრამ ის უნდა ითქვას. თუ ქვას წიაღში ინახავ, მაშინ ქართულ-სომხური ურთიერთობებში არ იქნება ძმური ურთიერთობა და საიმედო სტრატეგიული პარტნიორობა. პირიქით, ეს ქვა გაიზრდება და კიდევ უფრო და უფრო ძლიერ ზეწოლას მოახდენს ჩვენს ქვეყნებსა და ხალხებს შორის ურთიერთობებზე. და ამიტომ, დღეს გულწრფელად გეტყვით, რა აწუხებს ქართველებს და რა სამი ძირითადი პრეტენზია აქვთ დღეს სომხეთისა და სომხების მიმართ.
პირველი: ეს არის ბაგრამიანის ბატალიონის აქტიური მონაწილეობა ქართულ-აფხაზურ კონფლიქტში, შეიძლება ითქვას ომი აფხაზეთის მხარეზე და ამავდროულად ისინი ძალიან სასტიკად იბრძოდნენ. მიუხედავად იმისა, რომ მათ შეეძლოთ სამშვიდობო პოზიციის დაკავება და რუსეთთან ერთად აღეკვეთათ ეს შიდა სამოქალაქო, ძმათამკვლელი კონფლიქტი, რომ ომში არ გადაზრდილიყო.
მეორე: სომხების ფარული პრეტენზიები დღევანდელი აფხაზეთის საქართველოს ტერიტორიაზე, სომხების ჩამოსახლება იქ ყარაბაღიდან, სირიიდან და რეგიონებიდან სომხური მოსახლეობის დემოგრაფიული, სამ-ოთხჯერ გაბატონების გეგმებით აფხაზურ დემოგრაფიულ გზებზე. კანონების ფარგლებში და დემოკრატიულად გახადოს აფხაზეთი სომხეთის შემადგენლობაში.
უფრო მეტიც, როდესაც აფხაზეთის ქართული მოსახლეობის 2/3, აფხაზეთის მაშინდელი მოსახლეობის დაახლოებით 250 ათასზე მეტი, დღეს დევნილები და იძულებით გადაადგილებული პირები არიან. სომეხი მოსახლეობა კი, რომელიც ახლა უკვე რიცხობრივად ჭარბობს ყველას აფხაზეთში, არ უჭერს მხარს საქართველოსა და საერთაშორისო ორგანიზაციების სამართლიან მოთხოვნას მათი დაუბრკოლებელი, უსაფრთხო და მშვიდობიანი დაბრუნების თაობაზე საკუთარ სახლებსა და მიწებზე.
ახლა აღარაფერს ვამბობ კონფლიქტის დამნაშავეებზე, აშკარა და მგზნებარე მკვლელებზე, რომელთა მიმართაც აფხაზეთის მოსახლეობას აქვს სამართლიანი პრეტენზია. მე არ ვსაუბრობ მხარეების სახელმწიფო პრეტენზიებზე, მათ რეკონსტრუქციაზე და ა.შ. მე უბრალოდ ვსაუბრობ აფხაზეთის მშვიდობიან ქართველ მოსახლეობაზე, რომელსაც თავის აბსოლუტურ უმრავლესობას არ სურდა ძალდატანებითი ქმედება და ძმურად ცხოვრობდა აფხაზებთან.
მესამე: სამცხე-ჯავახეთის (ახალქალაქი, ახალციხე) სომეხი მოსახლეობის ზოგიერთი პრეტენზია ამ რეგიონის ქართულ ტერიტორიებზე და ეკლესიებსა და ზოგიერთ ობიექტზე, რომელიც ადრე საქართველოში მცხოვრები სომხების მიერ იყო აშენებული. სამართლიანობისთვის ვიტყვი, რომ ქართულ-აფხაზური კონფლიქტის დროს ბევრი სომეხიც იბრძოდა ქართულ მხარეს.
ახლა და აქ ჩვენ არ განვიხილავთ ამ პრეტენზიების სანდოობას, მათ ობიექტურობას და სამართლიანობას. მინდა კიდევ ერთხელ ხაზგასმით აღვნიშნო, რომ სომხეთსა და საქართველოს შორის უნდა მოხდეს ღია და პატიოსანი დიალოგი, სადაც მაღალი რანგის მხარეები (შესაძლოა მეცნიერებთან ერთად) განსაკუთრებული დიპლომატიური ეტიკეტის გარეშე გამოთქვამენ ყველა იმ პრეტენზიას, მიზეზებსა და ფაქტებს, რაც ორივე მხარეს აქვს. აქვთ ერთმანეთთან მიმართებაში.
მათ უნდა დახაზონ თავიანთი წითელი ხაზები და დაიწყონ მუშაობა შემოქმედებისკენ. აუცილებელია ყველა წყენა და წინა პრეტენზია ამ წითელ ხაზებს მიღმა დავტოვოთ და სომხეთსა და საქართველოს შორის სტრატეგიული და კეთილმეზობლური ურთიერთობების ახალი გზების დადგენა. რა თქმა უნდა, ეს არ უნდა მოხდეს მშვიდობისა და სიმშვიდის ხარჯზე მთელ ამიერკავკასიის რეგიონში. ამაში დიდი როლი უნდა ითამაშოს საზოგადოებრივმა ორგანიზაციებმა, სახალხო დიპლომატიამ და ჩვენს ხალხებს შორის კულტურულმა კავშირებმა.
მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოში ახლა დაახლოებით 70 ათასი სომეხი ცხოვრობს, ეს არის ძალიან ძლიერი ინტელიგენცია, არის მრავალი ერთობლივი ქორწინება და საქმიანი პარტნიორობა.
ბევრი სომეხისთვის საქართველო მათი სახლი და სამშობლოა. საქართველო მრავალეროვნული და მრავალრელიგიური ქვეყანაა, სადაც ყველა მშვიდად ცხოვრობს, აქვს თანაბარი უფლებები და შეუძლია სრულად დააკმაყოფილოს თავისი ენობრივი, კულტურული და სულიერი მოთხოვნილებები. ქართველები და სომხები ორი ქრისტიანი ხალხია, რომლებიც საუკუნეების მანძილზე მეგობრულად ცხოვრობდნენ მეზობლად. მათი ერთობლივი პარტნიორობა ორივე ხალხის ინტერესებს აკმაყოფილებს და ამიერკავკასიის რეგიონში სიმშვიდის მნიშვნელოვანი ფაქტორია. მე ნამდვილად მჯერა და მინდა, ვიმედოვნებ, რომ ეს მალე მოხდება.
არის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ნაბიჯი, რომელიც მოწმობს სომხეთისა და საქართველოს მაღალ ორმხრივ ნდობას – ჩვენი ხელისუფლება ცოტა ხნის წინ შეთანხმდა საზღვრების გადაკვეთაზე შიდა პასპორტებით.
მნიშვნელოვანია, რომ არა მარტო სომხეთისა და საქართველოს ხელისუფლებამ გააცნობიეროს ნდობისა და პარტნიორობის მნიშვნელობა ჩვენს ქვეყნებს შორის, არამედ ყველა იმ მედიის ადამიანმა, იქნება ეს პოლიტიკური და საზოგადო მოღვაწე, პოლიტოლოგი თუ ექსპერტი, ადამიანები, რომელთა განცხადებებსაც ხალხი უსმენს. ყურადღებიანი უნდა იყოს მათი სიტყვების შედეგებზე და იყო პასუხისმგებელი მათზე. ყველაფერი, რაც ითქვა ეკრანებზე და გავრცელდა მედიაში, მიუხედავად გამომსვლელთა სტატუსისა, მათი ყველა განცხადება აღიქმება როგორც ამა თუ იმ მხარის ოფიციალურ მოსაზრებად.
ყოველმა დაუფიქრებელმა სიტყვამ შეიძლება გამოიწვიოს ხალხის ემოციების ქარიშხალი და აღშფოთება, რაც შეიძლება გადაიზარდოს პროტესტში, რამაც შეიძლება გააფუჭოს სახელმწიფოთაშორისო ურთიერთობები და გავლენა მოახდინოს ყველა მნიშვნელოვან ეკონომიკურ, სტრატეგიულ, პოლიტიკურ პროექტზე და ქვეყნებს შორის კავშირების განვითარებაზე. ეს უდავოდ ორივე მხარის ცოდვაა, მაგრამ მინდა აღვნიშნო, რომ ორი სომეხი (სომხეთში არ მცხოვრები) პოლიტოლოგის დაუფიქრებელი და თუნდაც კრიმინალური განცხადებები, რომელთა განცხადებები ეთნიკურ სიძულვილს აღძრავს, არის ძალადობის მოწოდება და ექვემდებარება სისხლის სამართლის კოდექსს რუსეთის ფედერაციისა.
ეს არის ოდესღაც გამოჩენილი პოლიტოლოგი ანდრანიკ მიგრანიანი, რომელიც არც ისე დიდი ხნის წინ მოსკოვის ერთ-ერთ წარმომადგენლობით ფორუმზე ამბობდა საქართველოსა და ქართველების შესახებ, რომ „ეს არსებები უნდა გაანადგურონ“, რადგან მას ჰქონდა „პრეტენზია“ საქართველოს მიმართ სატრანსპორტო ლოჯისტიკასთან დაკავშირებით. თავისი სიტყვებით მან გამოიწვია აღშფოთების ქარიშხალი ქართველ ხალხში და სომხებშიც. რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის სომეხი ეროვნების სამმა აკადემიკოსმა დაგმეს მიგრანიანის ასეთი უგუნური და უპასუხისმგებლო განცხადებები. და ქართული საზოგადოება მომართა მიგრანიანის პასუხისმგებლობის მოთხოვნით. ფაქტია, რომ სომხეთისა თუ რუსეთის ინტერესების დაცვისას, ამ ტიპის „ექსპერტები“ ფაქტობრივად უპირისპირებენ სამხრეთ კავკასიის ხალხებს როგორც ერთმანეთის, ისე რუსეთის წინააღმდეგ. ვინ ისარგებლებს ამით? მხოლოდ არარეგიონული ქვეყნები, მათ შორის აშშ.
მე პირადად მივმართე საქართველოს ხელისუფლებას, რათა მიგრანიანის წინააღმდეგ სისხლის სამართლის საქმის აღძვრის კანონიერება და საერთაშორისო ძებნაზე დასმა მოხდეს. მე ასევე ვთხოვე საქართველოს ხელისუფლებას და ხალხს, არ დაუკავშირონ მიგრანიანის განცხადებები სომხეთს, რადგან ის არ ემსახურება სომხეთს და შეურაცხყოფს კიდეც საკუთარ სომეხ ხალხს, უწოდებს მათ ჭუჭყს და სიბინძურეს.
მეორე მაგალითი კი, პარანოიის მსგავსი, არის ჟურნალისტის მარგარიტა სიმონიანის მიმართვა, რომელმაც მოუწოდა რუსეთის ფედერაციას საქართველოს დაბომბვისკენ. და ეს ხდება დღეს, როდესაც თავად საქართველო განიცდის ძალიან ძლიერ ზეწოლას დასავლეთის მხრიდან, რომ არ შეუერთდეს რუსეთის წინააღმდეგ სანქციებს და თავი შეიკავოს საქართველოს ნებისმიერი გზით კონფლიქტში ჩათრევისგან.
უარყოფითად ვაფასებ რუსული ტელევიზიის მუშაობას, რომელიც აშკარად ზიანს აყენებს თავად რუსეთს და მის მოკავშირეებს. ჩემი პირადი აზრი: მავნე და კონტრპროდუქტიულია. მტერს ჯაშუშებიც კი არ სჭირდება. ამიტომ, ომის ამ რთულ პერიოდში ტელევიზიას გარკვეული კონტროლი სჭირდება, რადგან ჩვენ წინააღმდეგ უკვე მიმდინარეობს სასტიკი საინფორმაციო ომი, მაგრამ ჩვენ, როგორც ყოველთვის, ისევ დუმილს ვიღებთ.
