შემაკავებელი ორდერის ბოროტად გამოყენების დაუშვებლობის გარანტი ქართული სასამართლოა !

რა არის შემაკავებელი ორდერი : მითი და რეალობა – ახალი კომენტარების საპასუხოდ – როდესაც მითი რეალობას ემუქრება ?

ორიოდე დღის წინ „GEO NEWS“- მა გამოაქვეყნა საგამოძიებო მასალა სათაურით : შემაკავებელი ორდერის ეფექტური აღსრულებით შსს და მისი დანაყოფები ათასობით უდანაშაულო ადამიანის სიცოცხლეს იცავენ ! სტატიამ საქართველოში მოქმედი შემაკავებელი ორდერის შესახებ, მკითხველთა დიდი გამოხმაურება გამოიწვია. სოციალურ ქსელებში ათობით კომენტარი და შეფასება გამოქვეყნდა, რაც ნათლად მიუთითებდა, რომ თემა აქტუალურია და საზოგადოებაში მეტ განმარტებას მოითხოვს. თუმცა, გარკვეულ კომენტარებში პრობლემაც გამოიკვეთა : საკითხზე მრავალი მოსაზრება დამყარებული იყო ზედაპირულ ცოდნაზე, ინტერნეტში გავრცელებულ მითებზე, ან ყურმოკვრით მიღებულ ინფორმაციაზე, რაც ხელს უწყობს რეალური სამართლებრივი სურათის დამახინჯებას.

სწორედ ამიტომ, „GEO NEWS“ გთავაზობთ განმარტებით მასალას, რომელიც მიზნად ისახავს გზა გაუნათოს ყველა დაინტერესებულ მკითხველს, ვისაც სურს, ზუსტად იცოდეს, რა არის შემაკავებელი ორდერი, როგორ მოქმედებს იგი და როგორია მისი გამოყენების რეალური სამართლებრივი პრაქტიკა საქართველოში.

რა არის შემაკავებელი ორდერი სინამდვილეში ?

საქართველოში მოქმედი სამართლებრივი წესრიგით, შემაკავებელი ორდერი წარმოადგენს ერთგვარ პრევენციულ მექანიზმს, რომლის საშუალებითაც პოლიცია, ხოლო შემდგომში სასამართლო, რეაგირებს კონფლიქტურ ურთიერთობებში ძალადობის თავიდან ასაცილებლად. მისი უმთავრესი მიზანია კონკრეტულ შემთხვევებში დაზარალებულის დაცვა, და არა ვინმეს დაუსაბუთებლად გასამართლება ან სასჯელაღსრულებით სისტემაში მოთავსება.

კანონი მკაფიოდ განსაზღვრავს შემაკავებელი ორდერის გაცემის საფუძვლებს, ხოლო პიროვნებას, რომელსაც ორდერი დაეკისრა, ეძლევა სრული უფლება, გამოიყენოს სამართლებრივი ბერკეტები, რათა მისი საქმის გარემოებები ობიექტურად იქნეს შესწავლილი. ეს არის ფუნდამენტური პრინციპი, რომელიც უზრუნველყოფს სამართლიანობისა და თანასწორობის დაცვას, რაც სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია ნებისმიერი დემოკრატიული საზოგადოებისთვის.

მითები და მავნე განზოგადებები :

ქვეყანაში ბოლო წლებში გავრცელდა რამდენიმე მცდარი წარმოდგენა, რომელთაგან ყველაზე გავრცელებულია შემდეგი :

-თითქოს შემაკავებელი ორდერი ავტომატურად უდანაშაულო კაცის ციხეში აღმოჩენის საწინდარია ;
-თითქოს სამართალდამცავები მას უნდობლად და წინასწარი განზრახვით იყენებენ ;
-თითქოს სასამართლო არ ამოწმებს საქმეს და მხოლოდ პოლიციაზე დაყრდნობით იღებს გადაწყვეტილებას ;

ამ მოსაზრებებს არ გააჩნიათ სამართლებრივი ან ფაქტობრივი საფუძველი. პრაქტიკა გვიჩვენებს, რომ შემაკავებელი ორდერის გაცემისას, განსაკუთრებით სასამართლოს მიერ ხორციელდება მნიშვნელოვანი პროცედურული გადამოწმება და ყოველ შემთხვევას ინდივიდუალურად აფასებენ. ეს პროცესი მოიცავს ყველა არსებული მტკიცებულების დეტალურ განხილვას, მხარეთა მოსმენას და მხოლოდ ამის შემდეგ მიიღება დასაბუთებული გადაწყვეტილება.

სასამართლო და ადამიანის უფლებების ბალანსი :

გამოჩენილი ქართველი მოსამართლეები, რომლებიც განსაკუთრებული პროფესიონალიზმითა და კეთილსინდისიერებით ეკიდებიან ასეთ საქმეებს, არაერთგზის გამხდარან მაგალითი იმისა, თუ როგორ შეიძლება სახელმწიფომ დაიცვას, როგორც მსხვერპლის, ისე შესაძლო დამრღვევის უფლებები. ეს არის ჰუმანური სამართლის ქვაკუთხედი, სადაც კანონის სიმკაცრე ჰარმონიაშია ადამიანის ღირსებისა და თავისუფლების პატივისცემასთან.

მათ შორის განსაკუთრებული აღნიშვნის ღირსია თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლე, ქალბატონი ნათია ბუსკაძე და თბილისის სააპელაციო სასამართლოს მოსამართლე, ბატონი გიორგი ტყავაძე, რომელთა საქმიანობასაც, როგორც იურისტები, ისე საზოგადოების ფართო ნაწილი უწოდებს სამართლიანობისა და ობიექტურობის ეტალონს. მათი გადაწყვეტილებები ხშირად ხასიათდება სრულყოფილი დასაბუთებით, ფაქტობრივი გარემოებების სიღრმისეული ანალიზით და ადამიანის უფლებების უმკაცრესი დაცვით. სწორედ ასეთი პრაქტიკა ქმნის ნდობას სასამართლო სისტემის მიმართ.

ჩვენ სიღრმისეულად შევისწავლეთ საკითხი, კერძოდ, შსს-ის მიდგომა შემაკავებელ ორდერთან მიმართებაში ( სტატისტიკაც შემოგთავაზეთ ). წინა სტატიაში აღვნიშნავდით, რომ ოჯახში ძალადობის შემთხვევაში, პოლიცია ვალდებულია, მოახდინოს ეფექტური რეაგირება და მსხვერპლი შემდგომი საფრთხისგან დაიცვას. პოლიცია პირველია, ვინც რეაგირებს ოჯახში ძალადობაზე და მას, საქართველოს კანონმდებლობით, უფლება აქვს, გამოსცეს შემაკავებელი ორდერი.

იხ: სტატიის ლინკი : https://geonews.org.ge/%e1%83%a8%e1%83%94%e1%83%9b%e1%83%90%e1%83%99%e1%83%90%e1%83%95%e1%83%94%e1%83%91%e1%83%94%e1%83%9a%e1%83%98-%e1%83%9d%e1%83%a0%e1%83%93%e1%83%94%e1%83%a0%e1%83%98%e1%83%a1-%e1%83%94%e1%83%a4%e1%83%94/

როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, ვინაიდან სტატიას მკითხველთა დიდი გამოხმაურება მოჰყვა და საზოგადოებამ მეტი განმარტება მოითხოვა, ჩვენ ასევე დეტალურად შევისწავლეთ სასამართლოს პრაქტიკა შემაკავებელ ორდერთან დაკავშირებით.

,,GEO NEWS” ამ თვალსაზრისით გაეცნო არაერთ კონკრეტულ საქმეს ( მაგ : საქმე : 330370525011427523 ) და ამ საქმეების სამართლებრივ შედეგებს. შესაბამისად, მივიდა დასკვნამდე, რომ სასამართლო დეტალურად იკვლევს საკითხს, მტკიცებულებებს, ყველა მხარის პოზიციას ისმენს და ამაზე დაყრდნობით იღებს მიუკერძოებელ და სამართლიან გადაწყვეტილებას.

შემაკავებელი ორდერის ბოროტად გამოყენება – იშვიათი გამონაკლისია, არა წესი :

რა თქმა უნდა, ნებისმიერ სამართლებრივ ინსტრუმენტს შესაძლოა თან სდევდეს ბოროტად გამოყენების ცდუნება, მაგრამ ამისგან დაზღვეული არც ერთი ქვეყანა არ არის. საქართველოს სამართლებრივი სისტემა ასეთ შემთხვევებს არეგულირებს ძლიერი სამართლებრივი კონტროლის მექანიზმებით, როგორიცაა :

-ორდერის გასაჩივრება სასამართლოში ;
-ორდერის მოქმედების შეწყვეტა იმ შემთხვევაში, თუ ვალდებულებები კეთილსინდისიერად სრულდება ;
-უტყუარი მტკიცებულებების მოთხოვნა შემაკავებელი ორდერის გაგრძელებისათვის ;

მნიშვნელოვანია ხაზგასმით ითქვას, რომ პიროვნება, რომელიც კეთილსინდისიერად ასრულებს ორდერით დაკისრებულ ვალდებულებებს, ციხეში არ ხვდება და არც უფლებრივი იდენტობის მყარი შელახვა ხდება. პირიქით, სისტემა მიზნად ისახავს კონფლიქტის მშვიდობიანად მოგვარებას და ძალადობის ესკალაციის თავიდან აცილებას, რაც ხელს უწყობს საზოგადოებრივი სიმშვიდის შენარჩუნებას.

დასკვნა – უფრო მეტი ინფორმაცია, ნაკლები მითები :

საქართველოს კანონმდებლობა იცავს ორივე მხარეს – როგორც მსხვერპლს, ისე იმ პიროვნებას, რომლის წინააღმდეგაც გაცემულია ორდერი. პრობლემის სწორი გაგება მხოლოდ ინფორმირებული საზოგადოებით იწყება.

„GEO NEWS“-ის მიზანია, ხელი შეუწყოს ამ ინფორმირებას, შექმნას სწორი იურიდიული განათლების სივრცე და ხელი შეუშალოს ყალბი განზოგადებებისა და მითების გავრცელებას.

შემაკავებელი ორდერი არ არის კაცების ციხეში უკონტროლოდ გაგზავნის იარაღი – ეს უსაფრთხოების გარანტიაა იმ შემთხვევებისთვის, როდესაც ძალადობის რისკი რეალურია. მისი გონივრული და პასუხისმგებლიანი გამოყენება თანამედროვე ქართული სამართლისა და სამართლიანი საზოგადოების განუყოფელი ნაწილია.

დაბოლოს, მკითხველს ვთხოვთ, კითხვების შემთხვევაში არ დაეყრდნოს ყურმოკვრით მიღებულ აზრებს, არამედ გადაამოწმოს ინფორმაცია, გაეცნოს პირველ წყაროებს. სახელმწიფო და საზოგადოება ერთად იბრძვის ადამიანის უსაფრთხოებისა და ღირსების დასაცავად – სამართლიანად, ცივილიზებულად და ადამიანის უფლებების სრული პატივისცემით.

ქეთი ხომერიკი, ირაკლი მაისურაძე

,,GEO NEWS”